نگاهی به تکامل ویندوز 8 و استارت جنجالی آن

اکثر افراد ویندوز 8 را یک فاجعه در تاریخ سیستم عامل ویندوز می‌دانند و تنها دلیل آن را می‌توان صفحه استارت آن دانست که به کلی با چیزی که کاربران ویندوز از این سیستم عامل در نظر داشتند متفاوت بود. با وینفون همراه باشید تا عوامل عدم موفقیت ویندوز 8 را بررسی کنیم.

منوی استارت ویندوز 8 بزرگ‌ترین تغییری بود که سیستم عامل ویندوز پس از ویندوز 95 به خود دیده بود. این مسئله در زمان خود بسیار تاثیرگذار و مهم بود. صفحه استارت ویندوز 8 بعد جدیدی از ویندوز را معرفی می‌کرد که برای دستگاه های لمسی طراحی شده بود. این طراحی سیستم عامل ویندوز را بالاتر از همه سیستم عامل های دیگر برای دستگاه های لمسی قرار می‌داد اما متاسفانه استارت جدید ویندوز در میان کاربران محبوب نبود و به اندازه‌ای ذوق کاربران را کور کرده بود که ویندوز 8 به یک فاجعه در تاریخ این سیستم عامل تبدیل شد.

شروع کار مایکروسافت روی ویندوز 8 (سال 2010)

مایکروسافت کار روی ویندوز 8 را در سال 2010 و تقریباً بعد از نهایی شدن توسعه ویندوز 7 آغاز کرد. از همان ابتدا مشخص بود که مایکروسافت علاقه‌مند به ساخت چیزی متفاوت و رادیکال بود. یک رابط کاربری کاملاً جدید که برای کار در دستگاه های لمسی طراحی شده بود. مایکروسافت در زمان توسعه این رابط کاربری را Immersive Shell نامیده بود. چیزی که بعدها به نام استارت ویندوز 8 یا رابط کاربری مترو شناخته شد.

چند تفاوت قابل ذکر بین طرح‌ها و ایده‌های اولیه مایکروسافت و محصول نهایی وجود داشت. در زمان شروع طراحی استارت ویندوز 8، زبان طراحی به کلی متفاوت بود و طرح های اولیه بسیار شلوغ‌تر و پیچیده‌تر از طراحی مترو در ویندوز 8 نهایی بود. کاشی‌ها ظاهر و عملکردی شبیه به یک ویجت داشتند و فقط دو اندازه از کاشی‌ها موجود بود. کاشی‌های بزرگ به اندازه سه کاشی کوچک بودند و اطلاعاتی را به صورت زنده در یک مستطیل کوچک‌تر در داخل ویجت نشان می‌دادند.

مایکروسافت همچنین به فکر طراحی یک نوار ابزار یا به اصطلاح Dock بود که بدون توجه به اپلیکیشن در حال استفاده، با کشیدن انگشت یا ماوس از سمت راست صفحه به داخل، در تمام قسمت های سیستم عامل در دسترس باشد. زمانی که مایکروسافت کار روی ویندوز 8 را آغاز کرد این نوار قرار بود شامل تعدادی ابزار و میانبر برای راحتی کاربر باشد. این نوار ابزار شامل 8 گزینه متفاوت بود که یکی از آن‌ها دکمه استارت در بالای نوار بود.

زمانی که مایکروسافت توسعه نوار ابزار ویندوز 8 را آغاز کرد خیلی چیزها تغییر کرده بودند. این نوار به رنگ سفید در آمده بود و تمام طول صفحه را اشغال می‌کرد. گزینه های روی آن نیز کاهش پیدا کرده بودند و به‌جای هشت ابزار شامل شش ابزار بود که عبارت بودند از دکمه استارت، دکمه جابه‌جایی بین اپلیکیشن‌ها، دکمه جستجو، دکمه اشتراک گذاری، دکمه دستگاه‌ها و دکمه تنظیمات

معرفی اولیه ویندوز 8 (سال 2011)

در ماه می 2011 مایکروسافت رسماً طراحی جدید خود را به نمایش گذاشت و اعلام کرد که این طرح، قسمتی از نسل جدید ویندوز خواهد بود. در آن زمان مایکروسافت نام خاصی را برای این طراحی برنگزیده بود. این اولین باری بود که کاربران استارت جدید را دیده بودند و نظرات در مورد این طراحی متفاوت بود. مایکروسافت رسماً اعلام کرد که “صفحه استارت” جایگزین “منوی استارت” خواهد شد.

مواردی در دموی نهایی که به کاربران نشان داده شد نسبت به طرح اولیه مایکروسافت به کلی دستخوش تغییرات شده بود. در این زمان توسعه سیستم عامل آغاز شده بود و طراحی صفحه استارت ویندوز 8 پیشرفت خوبی کرده بود. طراحی این صفحه ساده‌تر، زیباتر و حرفه‌ای‌تر شده بود. این طراحی تا حد زیادی شبیه به طراحی صفحه استارت ویندوز فون بود. هنوز هم تنها دو اندازه از کاشی‌ها وجود داشت اما کاشی‌های بزرگ‌تر به جای سه کاشی کوچک، معادل دو کاشی می‌شدند.

زنده بودن کاشی ها نیز تا حدودی تغییر کرده بود. کاشی های کوچک شامل اطلاعات زنده می‌شدند و کاشی های بزرگ نیز به کلی حالت زنده داشتند. تصویر زمینه صفحه استارت نیز تغییر کرده بود و به جای تصویر آبی طرح اولیه، تصویری ساده به رنگ بنفش قرار گرفت که زبان طراحی جدید مایکروسافت را بهتر نشان می داد.

در ادامه تغییرات بزرگ‌تری بر نوار ابزار کشویی ویندوز 8 اعمال شد. این نوار که هنوز هم نام مشخصی نداشت، باز هم ساده‌تر شده بود و بار دیگر به رنگ مشکی در آمده بود و شامل پنج گزینه می‌شد. چیدمان گزینه‌ها نیز دستخوش تغییرات شده بود و دکمه استارت به جای بالا، در وسط نوار قرار گرفته بود. مایکروسافت تصمیم گرفته بود دکمه جابه‌جایی بین اپلیکیشن‌ها را حذف کند و به جای آن از یک سیستم بر پایه ژست های حرکتی استفاده کند. کاربران برای جا‌به‌جایی میان اپلیکیشن‌ها می‌بایست انگشت خود را از سمت چپ صفحه به سمت راست می‌کشیدند.

بیلد جدید ویندوز که مایکروسافت در آن روی بهبود صفحه استارت تمرکز کرده بود ظاهر بسیار زیبا و مرتبی داشت. عده زیادی مایکروسافت را برای طراحی زیبا و مدرن آن تحسین می‌کردند اما عده‌ای نیز هنوز در مورد این تغییرات حس خوبی نداشتند. رسانه‌ها نیز هنوز مطمئن نبودند که آیا طراحی یک رابط کاربری که بیشتر روی صفحه نمایش های لمسی تمرکز کرده بود برای سیستم هایی که اکثراً از طریق ماوس و صفحه‌کلید کنترل می‌شد به مذاق کاربران خوش خواهد آمد یا خیر.

پیش‌نمایش های ویندوز 8 (سال 2011 و 2012)

در سپتامبر 2011 مایکروسافت اولین بیلد پیش‌نمایش ویندوز 8 را برای توسعه دهندگان منتشر کرد که آنها را برای ساخت اپلیکیشن های جدید برای فروشگاهی جدید که همراه با ویندوز 8 معرفی می‌شد ترغیب کرد. بیلد پیش‌نمایشی که بعداً برای عموم در دسترس قرار گرفت نسبت به بیلد توسعه دهندگان کمی متفاوت بود.

در بیلد پیش‌نمایش مخصوص توسعه دهندگان، مایکروسافت تصویر زمینه صفحه استارت را با یک تصویر سبز رنگ جایگزین کرده بود که الگوهای مربع شکل داشت. این تصویر هنگام ورود به صفحه استارت حالت جالب و زنده‌ای به آن می‌بخشید اما صرف نظر از قابلیت جابه‌جایی و تغییر اندازه کاشی‌ها، صفحه استارت هنوز قابل شخصی‌سازی نبود. در این مرحله امکان انتخاب چند کاشی با کشیدن انگشت یا ماوس از روی آنها به سمت پایین فراهم شد.

صفحه استارت در این مرحله تنها از پنج ردیف کاشی در یک گروه پشتیبانی می‌کرد. بدون در نظر گرفتن اندازه صفحه نمایش، حداکثر تعداد ردیف های کاشی پنج ردیف بود. این می‌توانست در صفحات بزرگ‌تر حالتی عجیب به صفحه استارت بدهد و باعث شود قسمت بالایی و پایینی کاشی‌ها خالی بماند.

نکته قابل ذکر دیگر در این مرحله این بود که مایکروسافت برای نوار ابزار کشویی، نام “نوار چارمز”یا “نوار جادو” را انتخاب کرده بود. نوار چارمز از زمان معرفی رسمی خود تغییر چندانی نکرده بود اما کاربران متوجه شدند که یک نسخه دیگر از نوار چارمز مخصوص کاربران صفحه کلید و ماوس نیز به ویندوز اضافه شده است. کاربرانی که از ماوس استفاده می‌کردند می‌توانستند با بردن نشانگر ماوس به گوشه پایین سمت راست صفحه، نوار ابزاری کوچکتر را مشاهده کنند که برای این کاربران قابل هضم تر بود.

در نسخه پیش‌نمایش بعدی ویندوز 8 که برای همه کاربران و در ژانویه 2012 منتشر شد، صفحه استارت به مراتب با ثبات‌‌تر و بهتر شده بود. در این مرحله صفحه استارت ویندوز 8 تقریبا کامل شده بود. کاربران می‌توانستند قسمت‌ های بیشتری از صفحه استارت را طبق میل خود شخصی‌سازی کنند و امکان انتخاب رنگ‌های مختلف به عنوان پس زمینه در کنار تعدادی الگو و طرح نیز وجود داشت. مایکروسافت دکمه معروف استارت را از نوار وظیفه حذف کرد و به جای آن دکمه‌ای مخفی قرار داد که با بردن نشانگر ماوس به گوشه پایین سمت چپ صفحه نمایان می‌شد.

مایکروسافت تصمیم گرفت که نوار چارمز اختصاصی ماوس را حذف کند. کاربرانی که از ماوس استفاده می‌کردند نیز از همان نوار چارمزی بهره‌مند بودند که برای کاربران صفحات لمسی طراحی شده بود با این تفاوت که به جای کشیدن ماوس از لبه سمت راست صفحه، کافی بود تا نشانگر ماوس را به گوشه بالا یا پایین سمت راست صفحه ببرند تا نوار چارمز نمایان شود. در این مرحله کاملا مشخص بود که مایکروسافت قصد دارد از ژست‌های حرکتی که مربوط به گوشه و لبه‌های صفحه نمایش هستند در ویندوز 8 استفاده زیادی بکند.

تغییر قابل توجه دیگری که مایکروسافت در ویندوز 8 اعمال کرد این بود که لوگوی کلاسیک ویندوز را با یک لوگوی ساده‌تر و مربعی شکل جایگزین کرد که به شکل زیبایی با زبان طراحی ویندوز 8 همخوانی داشت. تغییر کوچک دیگری که تاثیر مهمی در مدرنیزه شدن ویندوز 8 داشت انیمیشن یا افکتی بود که هنگام باز شدن برخی از اپلیکیشن‌ها، کاشی آن اپلیکیشن را به پنجره آن مرتبط می‌ساخت و حس روان بودن سیستم عامل را هنگام باز شدن اپلیکیشن به کابر القا می‌کرد.

در ماه می سال 2012 مایکروسافت سومین و آخرین نسخه پیش‌نمایش ویندوز 8 را برای عموم منتشر کرد. این بیلد که Release Preview نام داشت، کم و بیش به نسخه RTM ویندوز 8 شبیه بود. تغییرات این بیلد شامل تغییرات جزئی در رابط کاربری و افزایش تعداد ردیف کاشی‌ها در صفحه استارت بود که مشکل فضای خالی در صفحات بزرگتر را تا حدودی رفع می‌کرد.

شخصی‌سازی صفحه استارت بهبود یافته بود و رنگ‌ها و طرح‌های بیشتری در دسترس بودند. مایکروسافت همچنین در محیط دسکتاپ، ظاهر پنجره ها که مانند ویندوز 7 بود را به روز رسانی کرد و به آن‌ها حالتی مدرن و مترو مانند بخشید که با طراحی جدید صفحه استارت بیشتر هماهنگ بود ولی هنوز هم مانند گذشته حالتی نیمه شفاف داشت.

ویندوز 8 RTM (آگوست 2012)

مایکروسافت در نسخه RTM ویندوز 8 تغییراتی را در طراحی دسکتاپ ویندوز اعمال کرد. پنجره‌ها و نوار وظیفه ظاهری ساده و یکنواخت به خود گرفتند و دیگر نیمه شفاف نبودند. این اولین قدم مایکروسافت برای طراحی رابط کاربری مترو بود. یکسان سازی طراحی صفحه استارت و دسکتاپ و اعمال زبان طراحی ای ساده‌تر.

مشکل این بود که صفحه استارت و دسکتاپ به کلی از یکدیگر جدا بودند. اما این چیزی بود که مایکروسافت در ابتدا می‌خواست. مایکروسافت تصور می‌کرد که کاربران در محیط صفحه استارت خواهند ماند و تنها زمانی به دسکتاپ مراجعه خواهند کرد که قصد استفاده از اپلیکیشن‌های قدیمی ویندوز یا ویندوز اکسپلورر را داشته باشند.

کاربران ویندوز 8 گیج شده بودند. مایکروسافت آنها را با دو محیط کاملا متفاوت و جدا از هم یعنی دسکتاپ و صفحه استارت رها کرده بود. قابلیت‌ها و عملکرد های مخفی ویندوز 8 زمانی مشخص می‌شدند که کاربر نشانگر ماوس خود را به گوشه‌ای از صفحه می‌برد. پس از مدت کوتاهی مشخص شد که کاربران از کار با این ویندوز جدید و متفاوت لذت نمی‌برند.

ویندوز 8.1 (آگوست 2013)

یک سال بعد مایکروسافت یک به روز رسانی بزرگ و رایگان برای ویندوز 8 منتشر کرد. این به روز رسانی ویندوز 8.1 نامگذاری شده و اساساً یک نسخه کاملا جدید از ویندوز بود که در بازه زمانی‌ای بسیار کوتاه تر از معمول منتشر شده بود. این به روز رسانی قصد داشت ویژگی‌های محیط جدید ویندوز 8 یعنی صفحه استارت را بهبود ببخشد و صفحه استارت را به دسکتاپ قدیمی نزدیک‌تر کند.

مایکروسافت بالاخره دریافته بود که نمی‌توان از کاربران انتظار داشت تمام مدت در محیط صفحه استارت بمانند. اکثر کاربران از صفحه استارت مانند منوی استارت استفاده می‌کردند بنابراین برای بهبود این تجربه، مایکروسافت چند تغییر کوچک اما مهم در صفحه استارت اعمال کرد که آن را بهتر از گذشته جلوه می‌داد.

در ویندوز 8.1 مایکروسافت دوباره دکمه استارت را به نوار وظیفه اضافه کرد. این کار جابه‌جایی بین محیط استارت و دسکتاپ را برای کاربران راحت‌تر می‌کرد. همچنین این قابلیت را به ویندوز اضافه کرد تا کاربران در صورت تمایل پس از ورود به ویندوز، به جای صفحه استارت مستقیماً به دسکتاپ بروند. این یک تغییر بزرگ محسوب می‌شد و به این معنی بود که مایکروسافت دیگر انتظار ندارد تا کاربران برای انجام کارهایشان در محیط استارت بمانند.

در قسمت صفحه استارت، مایکروسافت دو نوع کاشی دیگر به این قسمت اضافه کرد. یک کاشی بسیار بزرگ و یک کاشی بسیار کوچک. با اضافه شدن این کاشی‌ها، اندازه کاشی های استارت به 4 اندازه مختلف افزایش یافت. علاوه بر این، مایکروسافت این قابلیت را به صفحه استارت اضافه کرد تا کاربران بتوانند از تصویر زمینه دسکتاپ خود در صفحه استارت نیز استفاده کنند.

در مورد کاربران صفحات لمسی، مایکروسافت روش انتخاب چند کاشی به طور همزمان را تغییر داد. به‌‌جای کشیدن انگشت روی کاشی از بالا به پایین، امکان انتخاب کاشی با نگه‌داشتن انگشت روی آن‌ها فراهم شد. چیزی شبیه به بقیه سیستم عامل های متمرکز بر صفحات لمسی. کاربرانی که از ماوس استفاده می‌کردند نیز این امکان را بدست آوردند تا با راست کلیک روی کاشی‌ها منوی اختصاصی مربوط به آن کاشی و اپلیکیشن مرتبط با آن را ببینند.

بزرگترین تغییری که در ویندوز 8.1 اعمال شد اضافه شدن لیستی از اپلیکیشن های نصب شده بود که می‌توان گفت تا قبل از ویندوز 8.1 وجود نداشت. در حقیقت لیست اپلیکیشن ها در ویندوز 8.0 نیز وجود داشت اما فقط از طریق جستجوی نوار چارمز قابل دسترسی بود. در ویندوز 8.1 مایکروسافت به کاربران اجازه داد تا در صورت تمایل با کلیک روی دکمه استارت مستقیماً وارد لیست اپلیکیشن‌ها شوند.

به روز رسانی 1 ویندوز 8.1 (سال 2014)

در سال 2014 مایکروسافت یک به روز رسانی جزئی برای ویندوز 8.1 منتشر کرد که رفتار صفحه استارت را هرچه بیشتر به دسکتاپ نزدیک می‌کرد. برای مثال پس از این به روز رسانی، نوار وظیفه در تمامی اپلیکیشن های مخصوص ویندوز 8 با نزدیک کردن نشانگر ماوس به لبه پایینی صفحه نمایان می‌شد. نوار وظیفه نیز علاوه بر نرم‌افزار های دسکتاپ ویندوز، اپلیکیشن های مخصوص ویندوز 8 را نیز نشان می‌داد. اپلیکیشن های مخصوص ویندوز 8 نیز با یک نوار عنوان تجهیز شدند که با بردن نشانگر ماوس به لبه بالایی صفحه نمایش داده می‌شد. این نوار به کاربران دسکتاپ اجازه می‌داد به راحتی اپلیکیشن مورد نظر را کوچک کرده یا ببندند. این دقیقا چیزی بود که کاربرانی که از ماوس استفاده می‌کردند انتظار داشتند.

به روز رسانی ویندوز 8.1 در سال 2014 این سیستم عامل را به کمال رساند. با این به روز رسانی ویندوز 8.1 توانست نقطه تعادلی بین صفحه استارت جدید و دسکتاپ قدیمی بیابد. کاربران با این به روز رسانی دیگر احساس بدی نسبت به دو محیط مختلف ویندوز نداشتند چرا که مایکروسافت به خوبی این دو محیط را با یکدیگر مرتبط ساخته بود. نوار وظیفه همانطور که کاربران ماوس می‌خواستند در تمام نقاط سیستم عامل در دسترس بود و کاربران صفحات لمسی نیز توسط رابط کاربری پیچیده دسکتاپ سردرگم نمی‌شدند. کاربرانی که تمایل داشتند می‌توانستند در محیط دسکتاپ کار کنند و کاربران دیگر نیز می‌توانستند در محیط استارت بمانند اما خاطره اولین نسخه ویندوز 8 و صفحه استارت گیج کننده آن هیچ‌گاه از یاد کاربران ویندوز پاک نشد.

احسان وائقی